Geçen haftaABD borsasında yapılan hisse senedi alışverişlerindeki hazin sonuanlatmıştım. Sadece ülke ekonomisinde değil, küresel çapta bir kriz ortaya çıkmıştı. Burada devlet yetkililerinin borsayı denetlemede yetersiz kalmasının krizin en önemli faktörü olarak belirtmiştim.
Merkez Bankaları
Bu hafta devletin ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla elinde tuttuğu en önemli kurumlarından birini anlatacağım:Merkez Bankaları. Merkez Bankası tüm para politikası kararları bu merci tarafından alınır. Yani Merkez Bankası para arzı, döviz işlemleri vb yollarla ülke ekonomisini korumak amacıyla birçok sorumluluklara sahiptir.
Merkez Bankası ve başlıca görevleri;
Para arzı yapar. Dolaşımdaki banknot miktarını belirler. Dağıtımı yaparken iştirak bankalar aracılığıyla da yapabilir (Madeni para basımı Merkez Bankası sorumluluğunda değildir, Darphane tarafından yapılır). Faiz oranlarına dair kararlar verir. Makroekonomik sonuçlara en çok etkisi olan etkenlerin başında enflasyon gelir. Enflasyonu belli ürünlerdeki genel fiyat artışından kaynaklı oluşan bir oran olarak kabul edebiliriz. Bu oranın yüksek olması alım gücünü düşürür. Dolayısıyla piyasalardaki ürün ve hizmetlerin fiyatlarında istikrar istenir. Fiyat istikrarının sağlanması bir ekonominin büyümesi için önemli bir faktördür. Merkez Bankası, bu istikrarı sağlamak amacıyla gerekli zamanlarda faiz oranlarında değişiklik yapar. Sadece kendi ülkemizde değil, küresel çapta gerçekleşen olumsuzlukları kırmak ve ekonomiye olan güveni sağlamak amacıyla ülkeler faiz indirimine(!) gider. Böylece tüketim devam eder.. Dövizde istikrar sağlamaya çalışır. Döviz kurlarındaki hareketlenmelere çözümde de yine Merkez Bankası’na iş düşüyor. Gerekli durumlarda döviz kurunda istikrarı sağlamak için de faiz kararları alınır. Ayrıca piyasayı rahatlatmak için piyasaya döviz sürebilir. Rezerv bulundurur. Merkez Bankası’nı bankaların babası gibi düşünebiliriz. Dolayısıyla Merkez Bankası’nın hem uluslararası arenada hem de yurt içinde gerekli haller için rezervleri vardır. Bu rezervler döviz de olabilir altın da.
Evet bu hafta özellikle makroekonomik sonuçlar doğuran Merkez Bankası’nın başlıca işlevlerinden bahsettim. Yakın zamanda Covid-19 sebebiyle birçok merkez bankasının faiz indirimine gittiğinin haberleri verildi. Siz ne dersiniz, faiz oranlarının düşürülmesiyle global krizleri ne derece önleyebiliriz?
Haftaya görüşmek üzere!