Yazarın Hayatı:
Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (1821- 1881) Rus roman yazarıdır. Çocukluğunu sarhoş bir baba ve hasta bir anne arasında geçiren Dostoyevski, 1849 yılında devlet aleyhindeki bir komploya karıştığı iddiasıyla tutuklandı.
On ay hapishanede kalan Dostoyevski, kurşuna dizilmek üzereyken diğer sekiz tutuklu arkadaşı ile affedildi. Cezası dört yıl kürek, dört yıl da adi hapse dönüştürüldü.
Ciğer kanaması nedeniyle yatağa düştü ve 28 Ocak 1881 tarihinde öldü. Dostoyevski için 31 Ocak 1881 tarihinde yapılan cenaze töreninde, yaklaşık otuz bin kişi tabutunun arkasından yürüdü.
a-) Şekil (Biçim)
Yönüyle İnceleme:
Romanın Adı: Beyaz Geceler (БЕЛЫЕ НОЧИ, Belye Nochi) Romanın Yazarı: Fyodor Mihayloviç Dostoyevski Romanın Basıldığı Yer ve Tarih: 1848 yılında bir Petersburg gazetesinde yayımlanmıştır. Romanı Basan Yayınevi: Panama Yayıncılık Romanın Sayfa Sayısı: 95
b-) İçerik ( Muhteva) Yönü ile İnceleme:
1-) Kişi (Şahıs) Kadrosu:
a-) Asıl Kişiler:
Genç Adam, Nastenka, Kiracı.
Genç Adam:
Fiziksel Betimleme: Yirmi altı yaşında genç bir adam.
Ruhsal Betimleme: Çekingen, hayalperest, absürt, şahsına münhasır ve yoksul bir adam.
Nastenka:
Fiziksel Betimleme: On Yedi yaşında, şık sarı bir şapka takan, üzerine havalı küçük siyah bir manto giyen, koyu tenli, siyah kirpikli güzel bir genç kız.
Ruhsal Betimleme: Hayalperest, sabırlı, iyi kalpli, saf, nazik ve dobra bir kız.
Kiracı:
Fiziksel Betimleme: Ne genç ne de tam olarak yaşlı olan güzel görünümlü bir bey.
Ruhsal Betimleme: İyi kalpli bir adam.
b-) Yardımcı Kişiler:
Matrona, Adam, Büyükanne, Fyokla.
Matrona: Genç Adam’ın evindeki yardımcısı. Adam: Yaşını başını almış, olgun, smokin giymiş ve sallana sallana yürüyen bir adam. Büyükanne: Eskiden varlıklı, iffetli, pimpirikli ve kör olan yaşlı bir kadın. Fyokla: Sağır bir kadın.
c-) Kişiler Arasındaki İlişkiler:
Nastenka ve Genç Adam iki yakın dost. Büyükanne, Nastenka’nın büyükannesi. Kiracı, Büyükanne’nin kiracısı ve Nastenka’nın aşığı. Matrona, Genç Adam’ın evindeki yardımcısı. Fyokla, Büyükanne’nin ve Nastenka’nın evindeki sağır bir yardımcı. Adam, Nastenka’yı gece vakti takip eden kişi.
2-) Olayın (Vakanın) Özeti:
Genç Adam, bir gece yürüyüş yapmaktayken dirseklerini korkuluklara dayamış ağlayan Nastenka’yı görmüş, ondan çok hoşlanmıştır. Fakat yanına gidip onu teselli edecek ya da tanışacak cesareti de yoktur. Nastenka evine giderken sokaktaki bir adamın kendisini korkutması sonucu ile tanışan Genç Adam ve Nastenka, kısa bir süre zarfında arkadaş olmaya karar vermişlerdir.
Tanıştıktan sonra buluştukları ilk gece birbirlerine hayat hikayelerini anlatmakla geçmişti. Genç Adam kendi hayatını bir kitap yazıyormuşçasına anlatarak sıkıcı, sıradan ve yalnız olarak tasvir etmişti. Sıra Nastenka’ya geldiğinde ise o da kendi hayatını anlatmaya koyulmuştu. Büyükannesiyle birlikte yaşayan Nastenka, büyükannesinin eteklerini birbirlerine iğnelemesi sonucu dibinden ayrılamamasından, aralarında etkileşim olan Kiracı’nın, büyükannesine bir yıllığına Moskova’ya gitmesi gerektiğinden bahsetmesini, bu duruma dayanamayıp bohçasını hazırlayıp üst katındaki Kiracı’nın yanına onunla Moskova’ya gitmek üzere çıkmış olduğunu, bu davranışını kiracının kabul etmeyip kendisini bir yıl beklemesi gerektiğini söylediğini ve nihayetinde de kiracının üç gündür burada olup kendisine gelmemesinden söz etmiştir.
Genç adam Nastenka’nın bu haline çok üzülür ve onu bir mektup yazması için teşvik eder. Mektupta ise Nastenka’nın Kiracı’yı bir yıl boyunca beklemiş olmasına rağmen hislerinde bir değişiklik olmadığını ve kendisiyle, onun da hislerinde bir değişiklik olmamış olması takdirde ertesi gün buluşmak istediğini yazmaktadır. Genç kız gündüzleri büyükannesinin yanında olmak durumunda olduğundan mütevellit mektubu ulaştırması için Genç Adama vermiştir. Genç Adam, mektubu Kiracı’ya ulaştırmayı başarmıştır fakat iki gün boyunca cevap gelmemiştir. Mektubuna cevap gelmemiş olan Nastenka, Kiracı’nın kendisiyle dalga geçtiğini düşünüp Kiracı’dan vazgeçmiş ve Genç Adam’ın tam da o sıralarda kendisine olan aşkını itiraf etmesiyle beraber Genç Adam ile bir yola girmişlerdir. Dördüncü gün Genç Adamla birlikte gelecek planları yaparken karşıdan bir adamın gelmekte olduğunu gören Nastenka birden taşa dönüşmüştür çünkü kendilerine doğru gelen kişi beklediği sevgilisinden başkası değildir. Sevgilisini gören Nastenka, kendini Genç Adam’ın kollarından kurtarıp sevgilisinin kollarına atılarak hasret giderdikten hemen sonra, Genç Adam’ın yanına dönüp bir buse kondurdu. Bilâhere de sevgilisiyle beraber az önce bulunmuş oldukları yerden uzaklaşıp, kayboldular. Ertesi gün ise Nastenka, Genç Adam’a bir mektupla onunla tekrar bir dost, bir kardeş gibi kalmak istediğini, bir sonraki haftaya sevgilisiyle evleneceklerini ve bir gün kendisini sevgilisiyle tanıştırmak istediğini yazmıştır. Genç Adam ise her ne olursa olsun bunları yazan kişi Nastenka olduğu için bir herhangi kin besleyememektedir.
3-) Olayın Geçtiği Yerler (Mekânlar):
Rusya’nın St. Petersburg kentinde geçmektedir.
4-) Zaman:
Kitap dört geceden oluşmaktadır.
Birinci Gece: Nastenka ve Genç Adam’ın tanışması. İkinci Gece: Nastenka ve Genç Adam’ın birbirlerine hayat hikayelerini anlatması. Üçüncü Gece: Mektubu ulaştırdıkları halde cevap alınamayan ilk gece. Dördüncü Gece: Genç Adam’ın duygularını itiraf ettiği ve Nastelka’nın sevgilisinin geldiği gece.
5-) Anlatıcının Bakış Açısı:
Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı.
6-) Dil ve Anlatım Özellikleri:
Yazar, hem betimleyici hem de öyküleyici anlatım türünü kullanmıştır.
7-) Dil ve Üslup Özellikleri:
Yalın bir dil kullanılmaktadır.
8-) Romanın Türü:
Romantik.
9-) Romanın Konusu:
Hayalperest bir adamın sevgilisini bekleyen bir genç kızla dört gece boyunca arkadaşlık etmesi ve bu süre içerisinde de platonik bir şekilde âşık olması.
10-) Kitap Hakkında Bilgiler:
Dostoyevski’nin diğer realist ve karamsar eserlerine göre oldukça farklı olan Beyaz Geceler, bazı romantik unsurlar barındırır ve coşkulu bir ruh halini yansıtır.
KAYNAKÇA:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Beyaz_Geceler_(%C3%B6yk%C3%BC)
http://www.panamayayincilik.com/