Koronavirüs pandemisi dünyanın her yerine yayılmışken milyonlarca insan büyük bir panik ve endişe halinde salgının nasıl seyredeceğini bekliyor. Salgın hastalıkların tarih boyunca toplumda siyasi ve sosyal büyük değişimler getirdiği de bir gerçek. Peki Covid-19’ dan önce dünya hangi büyük salgınlarla karşı karşıya geldi ?
Photo by engin akyurt on Unsplash
Veba
Tarihte görülen ilk büyük veba salgını M.Ö. 430 yılında Atina’ da ortaya çıkmıştır. “Atina Vebası” halkın yüzde 30’ unun ölümüne sebep olmuştur.
- yüzyılda (1347-1351) büyük ölçüde Avrupa’yı etkileyen veba Asya’ dan başlayarak Avrupa’ ya ulaşmıştır. Milyonlarca insanı öldüren bu salgın “Kara Ölüm” olarak da nitelendirilmiştir. Veba salgını tarihin çeşitli dönemlerinde farklı bölgelerde ortaya çıkmış ve Atina, Antoninus, Kıbrıs, Justinianus gibi isimlerle de adlandırılmıştır. Kara Veba Salgını ise yaklaşık 100 milyon insanın ölümüne yol açarak tarihte görülen en büyük salgınlardan biri olmuştur. Kara Veba Avrupa nüfusunun üçte birini yok etmiştir.
1647-1652 yılları arasında İspanya’ yı büyük ölçüde etkileyen veba ise 76 bin kişinin ölümüne sebep olmuştur.
Kanamalı Ateş Salgınları
1545-1548 yılları arasında görülen bu salgın hastalığın ilk olarak Meksika’ da ortaya çıkmıştır. Kanamalı ateş salgınlarının 5 ile 15 milyon insanı öldürdüğü tahmin edilmektedir.
Foto: scientificamerican.com / kolera
Kolera
Tarihte vebadan sonra çeşitli dönemlerde görülen ve çok fazla insanın ölümüne sebep olan bir başka önemli salgın ise Kolera olmuştur. 16. yüzyılda Hindistan’ da ortaya çıkan kolera 1817-1824 yılları arasında yaklaşık 1.500 kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır. Bağırsak enfeksiyonuna neden olan bu hastalık Japonya, Çin, İran, Moskova, Berlin Paris, Londra ve Osmanlı toprakları da dahil birçok bölgede ortaya çıkarak salgınlara sebep olmuştur. 1912-1913 Balkan Savaşı ise Osmanlı İmparatorluğu’ nun kolera sebebiyle büyük can kayıpları verdiği yıllardır.
Tifüs ve Çiçek Hastalığı
Özellikle 1848 yılında birçok kişiyi etkileyen ve yaklaşık 20 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan tifüs salgını Afrika, Amerika ve Asya’ ya yayılan büyük bir alanda salgın halini almıştır. Aşırı kalabalık ve kötü hijyen koşulları başlıca sebepleridir. Çiçek hastalığı ise her yaşta görülebilmesiyle birlikte çocuklarda daha sık görülmektedir.
Foto: bbc / ispanyol gribi
İspanyol Gribi
1918-1920 yılları arasında 50-100 milyon arası insanın ölümüne yol açarak tarihte bilinen ölümcül salgınlardan biri olmuştur. Birinci Dünya Savaşı’ nın sonlarında ABD Kansas City’ de ortaya çıkmıştır. Özellikle nefes darlığı çekerek askerlerinin ölümüne sebep olduğu bilinmekle birlikte savaşın bitmesinde önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Avrupa’ da basına sansür uygulanırken, savaşa katılmayan İspanya’ da sansür uygulanmadığı için grip haberleri İspanyol medyasından tüm dünyaya yayılmıştır. Bu sebeple de “İspanyol Gribi” adı verilmiştir.