Sizlerle buluşturduğum ilk göç hikayesi 11.Peron kitabında yaşananlarla birlikte küçük bir girizgah olmuştu. O sebeple bu yazının başlığını da böyle düzenlemek istedim. Sonrasında acaba hangi göç hikayesiyle devam etmeliyim diye düşünürken bir anda aklıma gelen Albuk ailesi beni yine Almanya’ ya ve 1960lar sonrası işçi göçüne götürdü. Ve bir Alman senelerce Kars’ ta yaşayıp kendi memleketine nasıl Türk bir işçi olarak dönebilir sorusunu sordum kendime.
Karslı Almanlarla ilgili birçok belgesele ve program yapıldı hatta bunlardan biri de Barış Manço’ nun TRT’ de ekrana gelen “Unutulmaz” isimli programıydı. Manço da bu Alman aileyi çok merak etmiş ve onlarla tanışmak için Kars’a gitmişti. Kendisinin de ifade ettiği üzere onlar ülkemizi ziyaret etmiş ve orada yaşamaya karar vermiş herhangi bir Alman turist ailesi değildi. Onların hikayesi bu topraklarda 1880lerde başladı.
Foto: duvaR websitesi
Bir Alman prensesi olarak dünyaya gelen Sophie, Rus tahtının varisi III. Petro ile evlendirilince Ortodoks olur ve Katerina ismini alır. 28 Haziran 1762’ de ise III. Petro’ nun tahttan indirilmesiyle Rusya Çariçesi olarak ilan edilen Katerina devlet yönetiminde önemli bir rol üstlenir ve zamanla topraklarını büyütmeye başlar. Elbette bu durum başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere birtakım sorunların baş göstermesine sebep olur.
Alman-Rus Savaşı’nda Rusya’ ya esir düşen Almanlar bir süre Estonya’ da esir tutulur. Sonrasında yaşanan ve 93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ise esir Almanların kaderini değiştirir. Esir tutulan yüzlerce Alman aile Ruslar tarafından Kars’a sürülür(Kars Berlin Antlaşması ile Rusya’ ya bırakılmıştı ve 1921 yılında Sovyetlerle yapılan Moskova Antlaşması’na kadar Rusya yönetiminde kaldı).
Foto: BBC
Almanların Türkiye’nin en doğusunda yeni bir yurt edinme hikayeleri de böyle başlar. Kars’ a 60 hane olarak yerleştirilir ve Karacaören Köyü’ nü kurarlar. Artık onlardan geriye Barış Manço’ nun seneler önce tanıştığı Friedrich-Olga Albuk’ un oğlu olan August, Türk eşi ve çocukları kalmış durumda. Şu anda ekonomik olarak büyük zorluk yaşayan August ise hayvancılık yaparak geçimini sağlamaya çalışıyor. August ismini aldığı dedesinin I.Dünya Savaşı sırasında Türk ordusu için cepheye mühimmat taşıyan bir asker olduğundan bahsederken ise büyük gurur duyuyor.
Foto: duvaR websitesi
Karslı Alman aileler yaşam şartları zorlaşana kadar çok sevdikleri Kars’ ın Karacaören Köyü’nden ayrılmayı hiç düşünmemişler. 1960lı yıllardan itibaren ise Almanya’ nın işçi talebiyle birlikte tekrar atalarının topraklarına “Türk işçi” olarak dönenler olmuş. August ve babası Friedrich de ata topraklarını merak ederek Almanya’ ya bir ziyarette bulunmuşlar, fakat geri döndüklerinde Friedrich eşi Olga’ ya onların memleketlerinin Kars olduğunu ve burada kalmalarını vasiyet etmiş.
Göçmenlik, bilinmezlik, sürgün, yeni bir yeri yurt edinme ve hayata tutunma çabası… Hepsi birçok zorlukla birlikte yeni bir bellek inşa etmede önemli unsurlar. August ve ailesi ise Türkiye ve Almanya’ nın Kars’taki ortak tarihinin son temsilcisi ve göç hikayelerinin önemli bir parçası olarak bu belleğin kalan son temsilcileri…
Not: “Tarihin Emanetleri-Karslı Almanlar” belgeseline buradan ulaşabilirsiniz
https://www.youtube.com/watch?v=eHzvAYmB1q4&t=1335s