Son iki yazımda merkez bankasının yapmış olduğu faaliyetlerden bahsetmiştim (Swap AnlaşmalarıveMerkez Bankası). Bu hafta da merkez bankasının insanlar tarafından belki de en çok dikkat çeken konusuna değineceğim: Para Arzı.
Para arzını kısaca bir ülkede var olan para ve ya dolaşımdaki paranın tümü olarak tanımlayabiliriz. Para arzını sadece merkez bankası üstlenir.
Para arzını belirleyen faktörler nelerdir?
Kredilere olan talebin artmasıyla para arzında artış görülebilir. Faizlerdeki düşüş, gelirlerdeki artış ile para arzı artar. Hanehalkının elinde nakit bulundurması para arzını etkiler.
Peki merkez bankası para değerinde denge sağlamak için ne gibi yolları takip eder?
Merkez bankası paranın değerinifaizile ölçer. Paranın bol olması ile faiz oranları düşer. Paradaki kıtlık ise faiz oranlarının artmasına sebep olur. Faiz oranları belirleyen de merkez bankası olduğundan, paraya olan bu arz-talep dengesini sağlamak için merkez bankası faiz değerlerinde duruma bağlı değişiklikler yapar.
Enflasyonamüdahale etmek amacıyla da para arzı büyük önem taşır. Enflasyon artışını önlemek için merkez bankası para arzını kısar.
Neden istediğimiz gibi para basmıyoruz?
Uluslararası arenada karşılığı olmayan bir parayı devletler piyasaya süremez. Yani basacağı paraya karşılık rezervlerinde altının olması gerekir. Ancak bu şekilde para basabilir. Para basılsa dahi, piyasaya daha çok para enjekte etmek paranın değerini daha da düşürecek. Dolayısıyla enflasyon da artacaktır. Sonuç olarak para arzıyla arana çözüm krize yol açabilir.
1.Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrılan Almanya, çareyi para basmakta bulup haddinden fazla para basınca hiperenflasyon yaşamıştır. Bu demektir ki o zamanlarda bir ekmek tomarlarca paraya denk geliyordu. Yakın zamanda şahit olduğumuz Venezuela’da da aynı şey yaşanmaktadır. Bir tavuğa karşılık tomarlarca paraya (2 milyon 600.000 Bolivar) denk geliyor.
Burada yazdıklarıma ek olarak aşağıdaki videoyu da izlemenizi tavsiye ederim. Siz para arzıyla ilgili neler düşünüyorsunuz? İyi izlemeler dilerim!
https://www.youtube.com/watch?v=nIa1lJbNCJg&app=desktop