Platon’un Biyografisi:
M.Ö. 427’de doğmuş, M.Ö. 347’de Atina’da ölmüştür. Asıl adı Aristokles’tir. Geniş omuzları ve atletik yapısı yüzünden, ‘’Platon’’ (geniş omuzlu) lakabı ile anılmış ve tanınmıştır. Platon ismi Arapça’ya, oradan da Türkçe’ye Eflatun olarak geçmiştir. Platon, Atina’nın en eski aristokrat ailelerinden birine mensuptur. Her aristokrat Atinalı gibi iyi bir eğitim almıştır. Zamanının en üstün bilginleri ve eğitimcileri tarafından yetiştirilmiştir.
Klasik Yunan filozofu ve Batı dünyasının ilk yükseköğrenim kurumu olarak bilinen Akademi’nin kurucusudur. Çağdaşı olan pek çok filozofun aksine Platon’un çalışmaları, günümüze dek değişime uğramadan aktarılabilmiştir.
Platon, hocası Sokrates ve öğrencisi Aristoteles ile birlikte, Batı Felsefesinin ve biliminin temellerini attı. İngiliz matematikçi ve filozof Alfred North Whitehead, ‘’Tüm batı felsefesi tarihi Platon’a düşülmüş bir dipnottan ibarettir,’’ der. Platon, felsefe, bilim ve matematik alanlarında temel figür olmakla birlikte, din ve maneviyat üzerinde de muazzam bir etkiye sahip olmuştur.
Sokrates’in Biyografisi:
Antik Çağ’ın ilk sistemli rasyonalist filozofu Sokrates’tir. Sokrates, M.Ö. 469’da doğdu ve M.Ö. 399’da Atina’da öldü. Babası bir heykeltraş, annesi bir ebeydi. Sosyal açıdan alt tabakaya mensuptu. Bütün hayatı yoksulluk içinde geçti. Kendine ait bir eseri olmamakla birlikte, özellikle öğrencileri Platon, Ksenofon gibi Antik Yunan yazarları aracılığıyla fikirleri günümüze ulaşmıştır. Diğer kaynaklar Aristofanes, Aristippos ve Sfettoslu Aeskhines’tir. Oyun yazarı Aristofanes, Sokrates hayattayken onun hakkında yazan tek isimdir.
Sokrates’in felsefeyle uğraşması karısı Xanthippi tarafından sürekli sorgulanmıştır. Kimi zaman bulaşık suyunu Sokrates’in kafasına boca edecek kadar bu sorgulamayı ileri götürmüştür.
a) Şekil (Biçim) Yönüyle İnceleme:
Kitabın Adı: Sokrates’in Savunması (Άπολογία Σωκράτους, Apología Sokrátus)
Kitabın Yazarı: Platon
Kitabın Çevirmeni: Ari Çokona
Kitabı Basan Yayınevi: Türkiye İş Bankası Yayınları
Kitabın Sayfa Sayısı: 261
b) İçerik (Muhteva) Yönü ile İnceleme:
1) Sokrates'in SavunmasındaKişi (Şahıs) Kadrosu:
a) Asıl Kişiler:
Sokrates, Melatos
b) Yardımcı Kişiler:
Atina Halkı, Gorgias, Prodikos, Hippias, Kallias, Evenos, Khairefon, Kâhin, Khairefon’un Erkek Kardeşi, Devlet Adamları, Tragedya Yazarları, Dithyrambos Şairleri, Ozanlar, Zanaatkârlar, Genç İnsanlar, Yargıçlar, Anytos, Kriton, Kritobulos, Tysanias, Antifon, Nikostratos, Paralos, Adeimantos, Aeantodorus, Platon, Apollodoros.
c) Sokrates'in Savunması nda Kişiler Arasındaki İlişkiler:
Melatos ve Anytos, Sokrates’i ihbar eden kişiler.
Gorgias, Prodikos, Hippias, Sokrates’in öğrencileri.
Khairefon, Sokrates’in çocukluk arkadaşı.
Kriton, Sokrates ile aynı yaşta ve aynı mahallede büyüyen bir adam.
Kritobulos, Kriton’un oğlu.
Tysanias, Aeskhines’in babası.
Antifon, Epigenes’in babası.
Nikostratos, Theosotides’in oğlu ve Theodotus’un kardeşi.
Paralos, Demodokos’un oğlu ve Thages’in kardeşi.
Adeimantos, Ariston’un oğlu ve Platon’un kardeşi.
Aeantodorus, Apollodorus’un kardeşi.
Platon, Krito, Kritobulos ve Apollodoros Sokrates’in dostları.
2) Olayın (Vakanın) Özeti:
Atina Halkı karşısında yerin altında ve gökte olup bitenleri sorgulaması, yanlışı doğru, kötüyü iyi gösterdiği, gençleri de böyle davranmaya teşvik ettiği için yargılanan Sokrates, kendisine karşı iftira atan Melatos ve Anytos’a birtakım sorular yönelterek onların tezlerini çürütmeyi amaçlamaktadır. Bu konuda başarılı olmasına karşın kendisine atılan iftiraların bir kısmını temizleyebileceğini düşünmektedir ki işler hiç de öyle düşündüğü gibi toz pembe gitmemiştir. Zira kendisine karşı yöneltilen suçlamalar üzerine yaptığı savunmada, Atina Halkının oylamış olduğu karar ile suçlu bulunmuş olup, ölüm cezası istemiyle karşı karşıya kalmıştır.
Sokrates bunu ‘'Ey Atinalılar; mahkûmiyetime hükmetmiş olmanıza kederlenmeyişimin pek çok sebebi var. Bunu bekliyordum ama beni tek şaşırtan oyların neredeyse birbirine eşit çıkması oldu; düşünmüştüm ki, bana aleyhtar olanlar sayıca çok daha fazla çıkacak.’’ şeklinde yorumlamıştır. Zira ölümün kendisi için hayır ya da şer olup olmadığını bilmediğinden bir ceza talebinde bulunmasının da gereksiz olduğunu düşünmekteydi. Buna rağmen dostları Platon, Krito, Kritobulos ve Apollodoros’un baskıları yüzünden mahkemeye para cezası ile çarptırılmasını teklif eder.
Jüri tekrar oylama yapar ve Sokrates kesin olarak ölüme mahkûm edilir. Sokrates’in bu seferki tepkisi kendisini ölüme layık görenlere yapmış olduğu konuşmadır. Bu konuşmasında mahkeme üyelerinin baskısıyla, ölüm cezası almamak için felsefesini icra etmekten vazgeçmeyi bir askerin savaş meydanında ölmekten korkup da geri çekilmesine benzetir ve yaşadığı müddetçe felsefesini yayacağını, karşısına çıkan herkese iyiye, erdeme ulaşmak için sorgulayacağını, zira sorgulanmayan yaşamın yaşamaya değer olmadığını belirterek hayata gözlerini yumar.
3) Olayın Geçtiği Yerler (Mekânlar):
Yunanistan’ın başkenti Atina’da geçmektedir.
4) Zaman:
Platon, Sokrates’in yargılandığı mahkeme sürecini ele almıştır.
5) Anlatıcının Bakış Açısı:
Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı.
6) Dil ve Üslup Özellikleri:
Akıcı.
7) Kitabın Türü:
Sokratik Diyalog.
8) Kitabın Konusu:
Kitap, birtakım suçlar yüzünden yargılanan Sokrates’in mahkemede kendisini nasıl savunduğundan bahsetmektedir.
9) Kitap Hakkında Bilgiler:
Apología Sokrátus eserin orijinal adıdır. Antik Yunancadaki Apologia kelimesi savunma anlamına gelmektedir. Sokrates’in Savunması’nın İngilizcesi apology, Fransızca ve Almancası ise apologie olarak geçer. Bu kelimeler kendi dillerinde özür dileme anlamını içermesine karşın Apologia kelimesi Yunancada batı dillerinde olduğu gibi özür dileme anlamını taşımamaktadır.[4] Yani İngilizcedeki Apology kelimesi bir çeviri değil bir “transliterasyon” yani “başka alfabeyle yazma ”dır.
Euthyphron adlı diyalogun devamı niteliğindedir. Eser, Euthyphron ve Kriton ile birlikte bir üçleme oluşturur. Euthyphron mahkemenin hemen öncesini, Savunma mahkeme sürecini, Kriton ise mahkeme sonrasını anlatır.